نویسنده: دکتر حسن روحانی




 

امریکا در زمینه طرح مسئله عراق قبل از هر عامل دیگری در پی نهادینه کردن یکجانبه گرایی است؛ که این خطر بزرگ نه تنها برای منطقه ما بلکه برای کل جهان است.(1) اگر یکجانبه گرایی تثبیت شود، شاید بتوان گفت حاکمیت های ملی حتی به صورت شناور هم که تا به امروز وجود داشته اند، ‌در معرض خطر و چالش جدی قرار خواهد گرفت.
اهداف واقعی امریکا در حمله به عراق را با توجه به جهت گیری یکجانبه گرایی آن می توان در موارد زیر مطرح نمود:
1.اولویت دادن به خط وزارت دفاع امریکا در مسائل داخلی و بین المللی است. یعنی خط تکنولوژی نظامی و تولید اسلحه برتر در شرایط امروز در دنیا و ایجاد زمینه برای تولید سلاح جدید با تکنولوژی جدید برای آنکه برتری قدرت نظامی خود را تثبیت کند.
2.استفاده امریکا از درآمد نفتی عراق برای ایجاد فرصت برای شرکت های نفتی امریکا و سایر شرکت ها برای بازسازی عراق پس از پایان جنگی که بر عراق تحمیل می کند.
3.امریکا در پی این است که با حل مسئله عراق، قدرت چانه زنی خود را در سطح مسائل جهانی و بین المللی و حل مسئله فلسطین به نفع اسرائیل و به حاشیه راندن قدرت های جدیدی مثل اروپا و روسیه که در برابر امریکا ظهور پیدا کردند، افزایش دهد.
4.زمینه سازی جهت ایجاد تحول در حکومت های منطقه خاورمیانه و در صورت موفقیت، واشینگتن به دنبال تغییر جغرافیایی این منطقه خواهد بود.
بنابراین، هدف اصلی این است که یکجانبه گرایی از طریق این جنگ تثبیت و به تدریج نهادینه گردد.

سیاست های امریکا در بحران عراق

امریکا در سلطه بر عراق از این شیوه ها استفاده خواهد کرد:
1. به دست گرفتن نظام تصمیم گیری در عراق، هم از لحاظ سیاسی و هم از لحاظ نظامی؛
2.تنظیم سیاست نفتی عراق، که این می تواند برای منطقه ما و برای کشورهای عضو اوپک بسیار خطرناک باشد؛
در یک ماه اخیر امریکایی ها واردات نفتی خود را از عراق به چند برابر افزایش داده اند، در ماه گذشته، امریکا یک میلیون و دویست هزار بشکه نفت خود را از عراق دریافت کرده است، یعنی از هم اکنون سیاستی را که می خواهند برای منطقه از لحاظ نفتی تنظیم کنند، تمرین می کنند؛
3.سرمایه گذاری عمده شرکت های نفتی امریکا در صنعت نفت عراق و تبدیل کردن عراق به یک ابرقدرت نفتی در منطقه در برابر ایران و در برابر کشورهای دیگر صادرکننده نفت و حتی در برابر عربستان. البته توانمندی این کار وجود دارد. در یک برنامه ریزی چهار تا پنج ساله می توان تولید نفت عراق را تا شش میلیون بشکه در روز افزایش داد.
4. ورود کالاهای امریکایی در عراق و تبدیل عراق به بازار مصرف امریکا و ایجاد نوعی رونق در اقتصاد توأم با رکود آن کشور؛
5.تجدید بنای امنیتی و دفاعی و ساختن ارتش عراق بر مبنای منافع امریکایی ها در منطقه و تبدیل ارتش شرقی و بعثی عراق به ارتش غربی از لحاظ تسلیحات؛
6.تنظیم یک حکومت نظامی برای دوره انتقالی و با تثبیت ماهیت امریکایی در حاکمیت عراق و تنظیم سیاست خارجی و جهت گیری و اولویت های سیاست خارجی عراق بر مبنای منافع منطقه ای امریکا و اسرائیل؛
7.تنظیم و استقرار یک حکومت سکولار و یا حتی ضد دینی در عراق و درواقع مبارزه با احیای فکر دینی در منطقه؛
8.بازبینی نظام آموزشی در عراق. این هدف حتی در کلمات آنها هم آمده که در پی بازبینی نظام آموزشی در کل منطقه و کشورهای اسلامی هستند که مسائل دینی مخصوصاً بخش هایی از آن که با منافع امریکا در تضاد است، باید در نظام آموزشی حذف شود و این نظام آموزشی باید بتواند هویت غربی را در این منطقه به وجود بیاورد و تثبیت کند؛
9.و بالاخره برنامه ریزی ویژه فرهنگی و امنیتی نسبت به شیعیان عراق که بدین وسیله شکل خاصی از زندگی تشیّع را در این منطقه به وجود بیاورند.
بنابراین امریکایی ها در بحران عراق در پی آن هستند تا زمینه استقرار یک نظام تک قطبی را یک قدم دیگر به پیش ببرند. البته حاکمان فعلی امریکا هم دچار غرورند و هم دچار توهم. آنها فکر می کند با قدرت نظامی و توان اقتصادی هر کاری می توان انجام داد. اینک امریکا در پایان هزاره دوم به فکر بازگرداندن استعمار به شیوه قدیم آن است و می خواهد با تسلط بر کشورهای مهم و استراتژیک و چاه های نفت دنیا و نقاط استراتژیک جهان، قدرت چانه زنی خود را افزایش داده و رقبای احتمالی را از سر راه خود دور نماید. امریکا در این مسیر با موانع بسیار مهمی مواجه خواهد شد. افکار عمومی جهان به ویژه اروپا و خاورمیانه و در آینده چین و ژاپن، تحولات اقتصادی اروپا و پاسفیک تا پایان دهه جاری، غرور ملی کشورهای صنعتی و مستقل جهان و احیای فکر دینی از جمله این موانع است. امریکا از سال 1991 تاکنون در بسیاری از طرح های خود دچار شکست شده است که نمونه های فراوانی از آنها را نسبت به ایران شاهد بوده ایم و در آینده نیز این چنین خواهد بود. در ماجرای عراق هم علی رغم خواب و خیال های امریکا، بی تردید مهاجمان به عراق با مشکلات فراوانی مواجه خواهند شد و این چنین نخواهد شد که ملت بزرگ عراق در برابر توطئه های امریکا تسلیم شوند و برای مدت زیادی زیربار یک حکومت دست نشانده امریکایی بروند.

پی نوشت ها :

1. سخنرانی شخصیت مدعوّ در مجلس خبرگان رهبری در اجلاسیه نهم دوره ی سوم مجلس خبرگان رهبری، مجتمع امام خمینی تهران، 12 اسفند 1381.

منبع :روحانی، حسن (1388)، اندیشه های سیاسی اسلام (جلد اول: مبانی نظری) تهران: کمیل، چاپ سوم.